دفتری از خاطرات من ( آبادان پارکانت - سابق )
غمی بزرگ با روزهای همیشه ابری و بدون همراه و تنها بدون #دلخوشیدفتری از خاطرات من ( آبادان پارکانت - سابق )
غمی بزرگ با روزهای همیشه ابری و بدون همراه و تنها بدون #دلخوشینوسازی وب
حتماً تا کنون متوجه شده‌اید بسیاری از سایت‌های وبی که با آنها سر و کار داشته‌اید، هر از چندی نما و ساختارشان دچار تغییر شده است. نمونه خیلی معروف و مشهورش سایت نام‌آشنای یاهوست که در فهرست پربیننده‌ترین پایگاه‌های اینترنتی سرآمد است. آری، چند ماهی بیشتر از نو شدن شمایل ظاهری و چگونگی گشت‌و گذار در یاهو نمی‌گذرد. و چه بسیارند نمونه‌هایی از این دست. به تغییر و تحولی که در این راستا اعمال می‌گردد، در زبان و لغت طراحان وب، "نوسازی وب" یا "بازطراحی وب" می‌گویند که معادل‌هایی هستند برای عبارت Web Redesign . چه بسا انتخاب معادل "نوسازی وب" برای این عبارت بهتر باشد. به هر حال، در سطرهای آتی غرض از این دو عبارت همان مفهوم Redesign است. گاهی اوقات عملیات نوسازی یک سایت وب فقط رونمای آن را و سطوح بیرونی سایت را دربرمی‌گیرد و در برخی مواقع انجام این عملیات منجر به تحول اساسی در ساختار سایت می‌گردد. بسیاری از سایت‌ها که در ابتدا به صورتی ایستا (static) طرح و آماده شده‌اند، به مرور زمان به خاطر گسترش و تنوع خدماتشان و ضرورت تسهیل عملیات نگهداریشان به صورتی پویا (Dynamic) بازطراحی شده‌اند. در چنین مواردی با توجه به حجم و نوع عملیاتی که انجام می‌شود، شاید به تسامح بهتر باشد بگوییم که سایت از بن و پایه دوباره طرح و ساخته می‌شود، اما با در نظر گرفتن این که حتی اگر در چنین مواردی فقط بخشی از محتوای اولیه سایت حفظ شود، همان واژه مرکب بازطراحی از دقت و مناسبت بیشتری برخوردار است.
بعد از این مقدمه و گشایش بحث، بد نیست گفته شود که در این نوشته هدف این است تا ضمن اشاره گذرا به برخی معیارها و ملاک‌هایی که باید در فرآیند بازطراحی مدنظر قرار گیرند، چند نکته ظریف نیز بازگویی شوند. اما باید در نظر داشت که کارکرد این نوشته چیزی فراتر ایجاد دید نسبت به نوسازی و بازطراحی یک سایت وب نیست. به این ترتیب داستان می‌تواند چنان ادامه یابد که ملاک‌ها و مفاهیمی که اینجا درباره‌شان بحث می‌شود، موضوع مقاله‌هایی دنباله‌دار و به هم پیوسته باشند. اگر در آینده مجالی بیابم، حتماً این قصه را پی‌می‌گیرم. گذشته از آن به تمام دوستان کارکشته‌ای هم که در این ارتباط حرف و حدیثی برای گفتن دارند، پیشنهاد می‌دهم به خاطر اهمیت روزافزون رسانه نو و بستر ارتباطی مدرن وب، از انتقال شفاهی و مکتوب تجربه‌هایشان به آنها که پا در وادی طراحی وب می‌گذارند و مدیرانی که خواهان حضور مؤثرتری در اینترنت و وب هستند، دریغ نکنند.
و کلام آخر در این پیشگفتار: مطالب این نوشته با نگاهی به کتاب "Web Redesign: Workflow that works" نوشته خانم‌ها کِلی گوتو و امیلی کاتلر تنظیم شده‌اند که به شهادت و نظر بسیاری از کارشناسان، کتابی معتبر در زمینه نوسازی وب است. اگر دسترسی دارید و ممکن باشد مطالعه این کتاب را فراموش نکنید. آن وقت دیگر شاید نیازی نباشد، این قلم را که نان گندم در دست دیگران دیده و خود از آن نخورده است، تحمل کنید. ؛)
در دنیای امروز که همه چیز سرعتی غریب در نو شدن و تحول دارد، چه توقعی درباره فرآیندهای عملیاتی و کاربری در وب دارید؟ با گذشت زمانی قابل توجه با مقیاس‌های زندگی در عصر اطلاعات و ارتباطات، از تولد اولین سایت‌های وب و تجربه بارها و بارها نوسازی و بازطراحی در این عرصه، اینک نکته‌هایی را می‌توان برشمرد که بی‌توجهی به آنها خطایی نه چندان کوچک است. خطاب نکته‌هایی که در این مجال به آنها اشاره می‌شود، به طراحانیست که وظیفه آنها ترمیم و نوسازی رونمای یک سایت وب است. و اما این چند کلمه: با کسی که سایت را برای او آماده می‌کنید به طور مستمر در ارتباط باشید. در دیدگاه‌هایتان انعطاف‌پذیر باشید تا بتوانید ابعاد طرح و برنامه‌تان را بنا به ضرورت تغییر دهید. حتماً سایت فعلی را تحلیل و امتحان کنید. همچنین از فراهم آوردن مجالی برای محک خوردن ذهنیتتان از عملیات نوسازی اجتناب نکنید تا پس از چندی یکباره متوجه گرفتاری در مسیری نادرست نشوید و ... .این حرف‌ها هم درباره سرآمدان عرصه صنعت هم تازه‌واردان به یک اندازه معتبرند. به این ترتیب ما با شرایط لازم و حداقلی برای توفیق در روند نوسازی وب آشنا می‌شویم. این نکته‌ها ناظر به مفاهیمی نظیر برنامه‌ریزی (Planning)، موقعیت‌سنجی حرفه‌ای و صنعتی، مخاطب (Audience)، کارایی و قابلیت استفاده (Usability)، فناوری، محتوا (Content)، توجه به ابعاد طرح و تعبیه امکان تغییر و انعطاف در اندازه‌های کار (Scalability) و ... هستند. از روبه‌رو شدن با این عبارت‌ها نفستان گرفته شده است. تصور می‌کنید بحث بی‌جهت دارد پیچیده و غامض می‌شود. نه، اینطور نیست. نگران نباشید! شما با واژه‌ها که سر و کار نخواهید داشت. آنچه واجب است انس گرفتن با مفاهیمیست که ورای این کلمات نهفته‌اند. با کمی دقت و تجربه‌اندوزی در نوسازی وب، این مفاهیم ملکه ذهنتان می‌شوند. آری، کمی که نیازها را بجویید و بشناسید، راه را بشناسید و در جاده‌های پرت و انحرافی نیفتید، کار تمام است. طرح شما به مقصد مطلوب می‌رسد. خیالتان راحت باشد!
کار و اندیشه هدف چیست و کجاست؟ رقبا را بپایید! همراهی با مخاطب در هوای مشتری! آقای مهندس کجاست؟ باز هم امتحان انتقال محتوا تعارف نکنید! دوراندیشی و تمرکزی فوری سخن آخر: این حکایت تازه شروع یک قصه بلند است. باشد که حوصله کنم و بتوانم ماجرا را خوب پی‌بگیرم. در هر حال، پیشنهادی را که در آغاز سخن داشتم فراموش نکنید.
برنامه عروسکی "کار و اندیشه" را به خاطر دارید؟ بهتر است پیش از عمل بیندیشید. فقط به خاطر این که اطرافتان زرق و برق زیادی می‌بینید، تصور نکنید که از گردونه زمان جامانده‌اید. با عجله و بی‌حساب و کتاب، یک سایت تازه بنا نکنید. به همین راحتی در تله نیفتید! مراقب باشید که کار خیلی بیش از طرح کردن یک صفحه اول شیک و خوشگل زیر و بم دارد. قدم به قدم! یک گردش کار
الآن در سایتی که پیش روی شماست، چه چیزهایی هست؟ چه نیازی به تغییر و پیش گرفتن روند نوسازی حس می‌کنید؟ آنهایی که در کار آماده کردن محتوای سایت هستند، چه می‌گویند؟ بازدیدکننده‌گان سایت چه نظری دارند؟ آیا سری به صندوق نامه‌ها زده و شکایت‌هایی را که از کمّ و کیف سایت شده‌است، دیده‌اید؟ چه خوب است آزمایش‌هایی ترتیب دهید تا میزان کارایی فعلی سایت را بسنجید. بعد از چنین آزمایشیست که می‌توان گیر کار را شناخت و بر اساس عملیات بازطراحی را سامان داد. ابداً به حدس و گمان رو نیاورید. هدفی که بر اساس تصوری نادرست انتخاب شود، اصلاً هدف نیست. به دروازه خودی شلیک نکنید!
از دنیای دور و بر خود غافل نشوید. به آنچه در اطرافتان رخ می‌دهد توجه کنید. چشم و گوشتان را باز کنید. سایت رقبا را ببینید. ببینید آنها چه کرده‌اند و در سایتشان چه خبر است. ویژگی‌های سایت آنها را با سایت فعلی و چشم‌انداز آتی کار خود مقایسه کنید. خودتان را که نمی‌خواهید فریب دهید! پس بهتر است واقعاً بنگرید که کدام یک بهتر کار می‌کند. بکوشید تا وجوه تمایز کار خود و دیگران را بشناسید و تشخیص دهید. برگ برنده همین گوشه کنارهاست.
کاربران سایت فعلی را از برنامه‌هایتان برای نوسازی باخبر کنید. نگذارید که آنها از روند کار بی‌خبر بمانند و یکباره با تغییراتی روبه‌رو شوند که برایشان ناگهانیست. ممکن است جدا ماندن آنها از برنامه‌های شما، در آینده باعث شود دیگر به بازدید سایت نوساخته نیایند. خیلی صریح و شفاف چرایی بازطراحی و زمان‌بندی کارتان را به کاربران خبر دهید.
اگر سایتی که به آن سر و سامان می‌دهید امکانات مناسبی برای استفاده از محتوایش در اختیار بازدیدکنندگان نداشته باشد، حضور روی خط شما بی‌اثر خواهد ماند. هر چه کاشته‌اید بر باد می‌رود. بسیاری اوقات کارایط سایت فدای خواسته‌ها و سلیقه سرمایه‌گذاران و تبلیغات‌چی‌ها می‌شود. فریب نخورید! شما سایت را برای کسانی طرح می‌کنید که می‌خواهند از آن استفاده کنند، نه برای کسانی که می‌خواهند در آن تبلیغات کنند. مراقب باشید که بدانید مخاطبتان کیست. این خیلی مهم است که بدانید تا چه اندازه نیازهای بازدیدکنندگان سایت با مسائل حرفه‌ای کار شما نزدیکی دارند.
به هر حال، بهتر است هوای مشتریان سایتتان را داشته باشید!
مشاوره با یک مهندس درباره چیزهایی از کدنویسی و اسکریپت‌نویسی گرفته تا چند و چون برنامه‌سازی و آماده کردن نیازهای پشت‌صحنه، به طور مستمر و از همان ابتدا، مانع اتلاف وقت در فرآیند بازطراحی می‌گردد. از ما گفتن و ...!
خلاصه مراقب باشید که در میانه راه به دردسر نیفتید. مهندسی که طی عملیات همراه شماست، اطمینان‌بخشتان در برنامه‌ریزی‌هاست. قدم به قدم یاریتان می‌کند. گویی که کلید قفل موانع فنی سر راه در دستان اوست. در نبود او ممکن است در دام انجام کارهایی بیفتید که به هر دلیل امکان‌پذیر و شدنی نیستند.
یادتان هست که سفارش کردم همراه با مخاطب حرکت کنید؟ پس هر چه در روند نوسازی پیش می‌روید برای راه انداختن آزمایش‌های دیگری برای سنجش تغییراتی که اِعمال می‌کنید، جدیت داشته باشید و سهل‌انگاری نکنید. مسائل حائز اهمیت را بعد از این که شناختید، همواره مد نظر داشته باشید و بکوشید گیر کار را حین پیشروی فرآیند بازطراحی بگشایید. هیچ چیزی به اندازه دیدار کسی که در سایت شما گشت و گذار می‌کند، به شما اطلاعاتی صادقانه باز پس نمی‌دهد. آیا کاربران و بازدیدکننده‌گان از سیاحت در سایت نوشده رضایت خواهند داشت؟ ببینید و بیاموزید! پیش از تمام شدن کار، حاصل را هر از چندی به چوب آزمون بیننده‌گان گزیده‌تان محک بزنید.
انتقال محتوا در اکثر طرح‌های نوسازی وب، آخرین و کم‌اهمیت‌ترین چیزیست که به آن اندیشیده می‌شود. و این خطایی بدیهیست. بهتر است از روی صندلی خود بلند شوید و چندی هم بر جای کسی بنشینید که باید سر وقت محتوای سایت را جمع‌آوری کند، متون را بنگارد و تصحیح کند و به انها سر و سامان بدهد. توجه به مسأله از آن منظر را دست‌کم نگیرید. حتماً برای انتقال محتوا از سایت فعلی به سایت نوساخته تدبیری بیندیشید.
بسیار دیده شده که طرحی به خوبی شروع شده است، اما پس از چندی به خاطر واگرایی ذهنیت‌ها و اتکا به فرضیات نامناسب از هم پاشیده است. عین تنظیم اسناد، هر کاری که می‌خواهید انجام دهید، به طور صریح و کاملاً شفاف به چند و چون‌اش دقت کنید. هیچ چیزی را فدای هدفی که با آزمایش‌های مختلف شناسایی کرده‌اید، نکنید. تعارف نکنید! در یک کار گروهی، همه اعضای گروه باید در خدمت مجموعه و طرح باشند. بهتر است همیشه و به موقع از هماهنگی اعضا و همسوییشان با راستای هدف عملیات آگاه باشید.
هیچ گاه سعی نکنید همه کارها را یکباره انجام دهید. هرچند باید از ابتدا چشم‌انداز بلندمدت کار و عملیات معلوم باشد، اما به وقت کار و عمل، مرحله به مرحله و گام به گام پیش بروید. نوسازی یکباره به خواسته‌هایتان جواب نمی‌دهد. ضمن تلاش برای تحقق اهداف، تنظیم رویکردی بازگشتنی و تکرارپذیر در عَلَم کردن سایت، این بخت را به شما می‌دهد تا سایت نوساخته را ارزیابی کنید، به نحوی که تغییر و تحول در آن به بهترین نحو فهمیده و درک شود.
